Cô bé nhìn mưa.

Khi mà bài vở ngồn ngộn như rắp tâm chôn cứng tui dưới những lý thuyết khô rộc,thì tui sẽ làm gì?
Tui sẽ đi đọc sách.

Hôm nay là một ngày như thế.Sử bao la và Văn thì chưa bao giờ là hết chữ để học.Quyết định tiếp tục đọc Cô bé nhìn mưa như một khúc lặng cho những ngày mệt mỏi.

Lâu rồi mới đọc được một cuốn sách nhẹ tênh,dàn trải và quyện hòa chất lãng mạn phơn phớt qua mạch hồi ức đan xen như thế.Cô bé nhìn mưa,cuốn hồi ký của nhà nghiên cứu văn học Pháp-Đặng Thị Hạnh,con gái nhà văn hóa Đặng Thai Mai.Ở tuổi 80,cái tuổi trí nhớ đã nhàu nhoạc,dĩ vãng trở thành một món đồ xa xỉ thì Đặng Thị Hạnh quả là khác biệt.Những dòng liên đới quá khứ lúc chầm chậm,lúc đậm màu,lúc nhàn nhạt,lúc qua mau,lúc hối thúc,lúc lại trầm lắng...mang đến cho thiên hồi ký một phong vị đậm đà màu của hôm qua.

Mở ra cánh cửa khởi thủy dẫn vào một đời người là hình ảnh ấn tượng,đáng yêu của cô bé Hà Nội có mái tóc bôm-bê,cắt sẵng ngang,ngắn cũn cỡn.Cô bé có một đời sống khá thú vị của con gái một vị học thức đương thời.Một đời sống giữa không gian thuần Hà Nội,giữa những con người Hà Nội thuần chất,không pha tạp,không lấm lem đất cát thập phương.Những ngày mùa thu rung rinh hoa sữa.Những buổi đi học về ngang qua những phố ngập tràn nắng chói,long lanh trong mắt cô bé ham thích dõi mắt nhìn cuộc đời.Thiên hồi ức còn đưa ống kính đi qua hìn hảnh về những ngôi nhà thời cũ.Vì hoàn cảnh lịch sử,vì cuộc cách mạng mà gia đình đang tham gia,cô phải chuyển nhà bao nhiêu bận,kí ức về những ngôi nhà cô và gia đình từng sống,từng hoạt động vì thế mà sống động lạ thường.

".Sau căn nhà này,còn những căn nhà nữa mà đến tên phố tôi cũng không nhớ được vì gia đình tôi chỉ ở những nơi ấy trong một thời gian ngắn.Luôn dịch chuyển như vậy đối với chúng tôi lúc bấy giờ là chuyện bình thường....
Trong khối hỗn mang của trí nhớ đứa trẻ vẫn nổi lên một ngôi nhà,chắc là bé nhỏ xấu xí,ở khu Tám Mái,một khu phố ngoại ô nghèo.Vậy mà tôi nhớ ngôi nhà đó rất lâu,sau khi chuyển đi rồi vẫn nhớ nó.Mà có gì đẹp đẽ,vui vẻ đâu:đứng ở cửa sổ nhìn ra đường-một thói quen mà tôi sẽ giữ rất lâu ở thành phố.
...Hà Nội của những "phố Tây" đầu thế kỉ.Nhưng như một nghịch lý,các vùng giáp ranh mơ hồ,các phố hẹp tận cùng gần ngoại ô,bụi đường và rãnh nước...mà ở phía bên kia tôi đoán biết có thể là làng,mùi đất ướt và bụi tre...cũng hấp dẫn tôi không kém gì các phố sang và rời ngôi nhà đấy để đi vào trung tâm,tôi nhớ lại nó rất lâu như nhớ một cái gì không bao giờ còn gặp lại."

Đẹp đẽ và êm đềm.Tuổi thơ như một giấc mơ có thật.Cô bé nhìn mưa dễ làm tôi liên tưởng đến Đi tìm thời gian đã mất của M.Proust,mà chính trong thiên hồi ức Đặng Thị Hạnh cũng có dẫn đôi lần."Các nơi chốn chỉ là những lát mỏng giữa bao nhiêu cảm giác liền kề đã tạo thành cuộc sống (xưa kia) của chúng ta;kỉ niệm của một hình ảnh chỉ là niềm luyến tiếc của một giây lát nào đò,và than ôi,nhà cửa,đường sá,đại lộ cũng thoáng qua như năm tháng mà thôi."-Proust.

Kí ức đó còn là hình ảnh cô bé 13-14 tuổi ngồi đọc Shakespeare trên bậc thang,ngỡ ngàng giữa cái bất tận và mênh mông của thế giới chữ nghĩa mang lại,thế giới như chựng đứng quanh cô để rồi những ngày,những năm sau đó,khuôn mặt của vị hoàng tử Đan Mạch vẫn còn ám ảnh.

Những bóng người thập thoáng,những nhân vật có ảnh hưởng đến thời đại,những con người bình dân có,mà nổi tiếng cũng có đồng loạt hiện lên trên bức màn kí ức bình đẳng và sậm một màu về một thời quá vãng.Nguyễn Đình Thi,Văn Cao,Thúy Băng...và ẩn hiện bóng dáng Bác Hồ lúc đến dùng cơm với gia đình cô.Dường như cô chưa một lần bỏ lỡ một khuôn mặt nào từng đi qua đời cô.Có khi nhạt,khi thưa,khi đậm sâu,khi hời hợt,nhưng chưa bao giờ là quên lãng.Thiết nghĩ,một người có thể nắm bắt cái xô bồ của thời gian quả là đáng quý biết bao.

Bút pháp vừa trầm lắng cổ điển,vừa hồn nhiên trong sáng của bà đã tạo nên không khí của một thời đã qua.Thời đã qua bao giờ cũng là thời vàng son.Không gian và thời gian như những dòng phụ lưu,chi lưu chầm chậm,tư lự chảy qua kí ức của người phụ nữ đã sống hơn nửa thế kỷ,chồng hiện lên nhau những dòng ân tình về quá khứ,về những nơi chốn,về những con người muôn năm cũ...Thời gian hồ như chỉ là kẻ phụ việc cho nàng ký ức.Thời gian là hữu hình,muốn đạt đến điều đó,nó phải tìm đến những cơ thể,và ở khắp nơi gặp được,nó đều chiếm ngay lấy,để hiển hiện trên cây ảo đăng của mình.

Dường như Đặng Thị Hạnh đã bắt được cái ảo đăng,của riêng bà.

Hoài Thu.